การศึกษารูปแบบการป้องกันและแก้ไขปัญหาโรคไตเรื้อรัง อำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน

บทคัดย่อ

โรคไตเรื้อรัง เป็นโรคที่เป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญ รูปแบบการศึกษากึ่งทดลอง แบบกลุ่มเดียววัดก่อนและหลังการทดลอง มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาผลของการใช้รูปแบบการส่งเสริมและป้องกันโรคไตเรื้อรังในอำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน นำไปสู่การพัฒนารูปแบบและข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 2-4 จำนวน 26 ราย คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง โปรแกรมส่งเสริมฯ ประยุกต์ใช้แนวคิดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมตามโมเดลของเลวิน (Lewin’s Change Management Model) นำมาออกแบบรูปแบบฯ เป็น 3 ระยะ ระยะที่ 1 การละลายพฤติกรรม (Unfreeze) ระยะที่ 2 การลงมือปรับเปลี่ยนพฤติกรรม (Transition) และระยะที่ 3 การคงไว้ซึ่งพฤติกรรมระยะใหม่ (Refreezing) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย 1) โปรแกรมส่งเสริมและป้องกันโรคไตเรื้อรัง และ 2) สมุดบันทึกสุขภาพตนเองสำหรับผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และ Paired t-test ดำเนินการระหว่างเดือนสิงหาคม 2567 ถึง มกราคม 2568 ผลการวิจัยพบว่า ภายหลังได้รับโปรแกรมฯ กลุ่มตัวอย่างมีอัตราการกรองของไต (eGFR) สูงกว่าก่อนได้รับโปรแกรมฯ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05) ค่าเฉลี่ยน้ำหนักตัว ดัชนีมวลกาย ความเครียด รวมถึงผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการค่า FBS, HbA1C, Total cholesterol, LDL, BUN, Creatinine, Urine Protein, Urine creatinine และ UPCI มีแนวโน้ม ลดลงกว่าก่อนได้รับโปรแกรมฯ อย่างไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ อย่างไรก็ตามภายหลังได้รับโปรแกรมฯ พบว่า เส้นรอบเอว ค่าเฉลี่ยความดันโลหิตค่า Systolic Blood Pressure, Diastolic blood pressure ค่าเฉลี่ยคอเลสเตอรอลชนิดดี (HDL) และค่าเฉลี่ยไตรกลีเซอไรด์ (TG) เพิ่มขึ้นกว่าก่อนได้รับโปรแกรมฯ อย่างไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ ผลลัพธ์ที่ได้จากโปรแกรมฯ สามารถอธิบายได้โดยใช้แนวคิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของเลวิน ซึ่งช่วยให้ผู้ป่วยสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมด้านโภชนาการ การควบคุมอาหาร และการออกกำลังกายได้อย่างเป็นระบบ รวมถึงเสริมสร้างแรงจูงใจและความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับโรคไตเรื้อรัง รูปแบบการดำเนินงานนี้ยังช่วยให้ผู้ป่วยสามารถบริหารจัดการสุขภาพของตนเองได้ดียิ่งขึ้น ลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อน และช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิตในระยะยาว