ความไวของยุงลายบ้านและยุงรำคาญ ต่อสารเดลต้ามิทรินในเขตเทศบาลนครภูเก็ต

บทคัดย่อ

พื้นที่ในเขตเทศบาลนครภูเก็ตมีการฉีดพ่นสารเคมีกำจัดยุงอย่างต่อเนื่องหลังจากมีรายงานแนวโน้มการเพิ่มขึ้นของโรคไข้เลือดออกซึ่งทำให้เสี่ยงต่อภาวะยุงเกิดความต้านทาน การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความไวต่อสารเดลต้ามิทริน (deltamethrin) เข้มข้น 0.05% ของยุงลายบ้านและยุงรำคาญจากพื้นที่ 5 วัดในเขตเทศบาลนครภูเก็ต และหาช่วงเวลาที่ทำให้ยุงทดสอบสลบร้อยละ 50.0 (knock down time - KDT₅₀) ด้วยวิธีการทดสอบยุงตัวเต็มวัยตามหลักเกณฑ์ขององค์การอนามัยโลก ปี ค.ศ. 1981 และ 1998 ใช้สถิติการแจกแจงความถี่และค่าเฉลี่ย ผลการศึกษาพบว่า ตัวอย่างยุงลายจากภาชนะนอกอาคารและในอาคาร และยุงรำคาญ มีความไวต่อสารเดลต้ามิทริน 0.05% ในระดับสูง ในขณะที่ KDT₅₀ ของยุงรำคาญ มีค่าเฉลี่ยสูงกว่าของยุงลายนอกอาคาร ยุงลายในอาคาร และยุงลายสายพันธุ์ไวต่อสารเคมี (Bora) เท่ากับ 2.8, 3.0, และ 7.2 เท่า ตามลำดับ ถึงแม้ยุงลายบ้านและยุงรำคาญในพื้นที่ศึกษายังคงมีระดับความไวสูงต่อสารเดลต้ามิทริน แต่เมื่อเปรียบเทียบกับ ยุงลายสายพันธุ์ Bora พบว่า ยุงรำคาญเริ่มปรับตัวต้านทานมากกว่ายุงชนิดอื่น ดังนั้น จึงควรต้องสร้างความตระหนักให้ใช้สารเคมีกำจัดแมลงอย่างถูกต้อง เหมาะสม และควรมีการตรวจสอบระดับความไวเป็นระยะเพื่อป้องกันหรือชะลอการสร้างความต้านทานต่อสารเคมีกำจัดยุงพาหะนำโรคในเขตเทศบาลนครภูเก็ต