Corticosteroid Insufficiency ในผู้ป่วยช็อกจากการติดเชื้อ โรงพยาบาลปทุมธานี

บทคัดย่อ

ภาวะ corticosteroid insuficiency ในผู้ป่วยวิกฤตยังมีปัญหาในการวินิจฉัยและรักษาอยู่ในปี คศ. 2008 Ameri- can College of Critical Care Medicine ได้นิยามภาวะ critical illness-related corticosteroid insufficiency (CIRCI) ว่าเป็นภาวะที่มีการออกฤทธิ์ของ corticosteroid ต่อเซลล์ไม่พอเพียงกับความรุนแรงของการเจ็บป่วย และวินิจฉัยโดยใช้ค่าซีรัมคอร์ติซอลพื้นฐานน้อยกว่า 10 ไมโครกรัมต่อเดซิลิตร หรือใช้การเพิ่มของคอร์ติซอลน้อยกว่า 9 ไมโครกรัม ต่อเดซิลิตรโดย adrenocoricotophic hormone (ACTH) stimulationn test ข้อมูลเกี่ยวกับภาวะนี้ในประเทศไทย ยังมีน้อยและมีปัญหาการใช้ยาที่อาจมีสเตียรอยด์ผสมอยู่ ผู้วิจัยจึงได้ศึกษาย้อนหลังภาวะนี้ในผู้ป่วยช็อกจากการ ติดเชื้อที่โรงพยาบาลปทุมธานี โดยการทบทวนเวชระเบียนผู้ป่วยผู้ใหญ่อายุตั้งแต่ 15 ปีขึ้นไป ที่รักษาตัวในโรงพยาบาล ด้วยภาวะช็อกจากการติดเชื้อ และมีการตรวจซีรัมคอร์ติซอลในขณะนั้น ระหว่างช่วงเดือนมกราคม 2552-ธันวาคม 2554 เพื่อศึกษาลักษณะของผู้ป่วยที่มีและไม่มีภาวะ CIRCI ผลของการใช้ยาที่อาจมีส่วนผสมของสเตียรอยด์และผลการรักษาในโรงพยาบาลปทุมธานี ประชากรศึกษาเป็นผู้ป่วย 116 ราย พบ CIRCI รวมร้อยละ 19 ในกลุ่มที่มีประวัติการใช้ยาที่อาจมีสเตียรอยด์พบร้อยละ 21.7 กลุ่มไม่มีประวัติพบร้อยละ 17.8 ลักษณะทั่วไปและลักษณะทางคลินิกของทั้ง 2 กลุ่มใกล้เคียงกัน ผู้ป่วยกลุ่ม CIRCI มีการหายใจล้มเหลว hyponatremia และ hyperkalemia น้อยกว่า แต่พบ hypoglycemia และ cosinophilia มากกว่า มีการตอบสนองของความดันโลหิตหลังการรักษาด้วยไฮโดรคอร์ติโซนที่ 48 ชั่วโมงมากกว่าอย่างมีนัยสำคัญ และอัตราตายน้อยกว่าแต่ไม่แตกต่างกันทางสถิติ การให้ไฮโดรคอร์ติโซนทำให้การตอบสนองของความดันโลหิตดีกว่าไม่ให้ และมีผลชัดเจนในกลุ่มที่ซีรัมคอร์ติซอล พื้นฐานน้อยกว่า 35 ไมโครกรัมต่อเดซิลิตร อัตราตายในแต่ละช่วงของค่าคอร์ติซอลไม่ต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ พบ อัตราตายในผู้ป่วยกลุ่ม CIRCI ร้อยละ 27.3 การศึกษานี้แสดงให้เห็นว่าพบความชุกของ CIRCI ในผู้ป่วยช็อกจากการติดเชื้อร้อยละ19 แม้ภาวะ hypoelycemia และ cosinophilia จะพบได้น้อยแต่ทำให้ต้องระวังว่าอาจมีภาวะนี้ร่วมด้วยในผู้ป่วยวิกฤต ประวัติการใช้ยาที่อาจมีสเตียรอยด์ไม่มีผลต่อผลการรักษา แต่ทำให้คิดถึง CIRCI มากขึ้น การให้ไฮโดรคอร์ติโซนทำให้การตอบสนองของความดันโลหิตดีขึ้นโดยเฉพาะกลุ่มที่ซีรัมคอร์ติซอลน้อยกว่า 35 ไมโครกรัมต่อเดซิลิตร แต่ไม่ลดอัตราตาย ดังนั้นการให้ไฮโดรคอร์ติโซนจึงควรเป็นไปตามการแนะนำ คือให้ในกลุ่มที่ความดันโลหิต ตอบสนองไม่ดีต่อการให้สารน้ำและสารกระตุ้นการหดตัวของหลอดเลือด