ผลของการใช้แผนภูมิสีช่วยผู้ป่วยไตวายเรื้อรังควบคุมภาวะน้ำหนักเกินระหว่างการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม

บทคัดย่อ

ภาวะความดันโลหิตต่ำขณะฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม เป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบได้บ่อยที่สุด ปัจจัยสำคัญอย่างหนึ่งคือการดึงน้ำออกจากตัวผู้ป่วยมากเกินไป มีมาตรการหลายอย่างในการป้องกัน แต่สิ่งที่ทำ ง่ายที่สุดคือการหลีกเลี่ยงภาวะน้ำหนักระหว่างการฟอกเลือดเพิ่มมากเกินไป แต่ผู้ป่วยบางรายยังมีน้ำหนักเพิ่มมากแม้ได้รับคำแนะนำอยู่ตลอด จึงได้พัฒนาแผนภูมิที่มี 3 สี; แดง เหลือง เขียว เพื่อให้ผู้ป่วยเห็นภาพ สัญญาณอันตรายอย่างชัดเจนเมื่อมีน้ำหนักตัวเพิ่มมากเกินควร และศึกษาผลของการใช้แผนภูมิสีต่อการลดลงของน้ำหนักตัวที่เพิ่มระหว่างการล้างไดด้วยเครื่องไตเทียมแต่ละครั้ง สถานที่ทำการศึกษาคือ ห้องไตเทียมโรงพยาบาลแพร่ จังหวัดแพร่ เป็นการศึกษาแบบไปข้างหน้าเชิงพรรณนา (prospective descriptive study)โดยศึกษาผู้ป่วยไตวายเรือรังที่ต้องเข้ารับการล้างไตด้วยเครื่องไตเทียม ที่ได้รับการดูแลรักษา ปรับยาและปรับ น้ำหนักแห้งสม่ำเสมอ เลือกเฉพาะผู้ป่วยที่มีน้ำหนักตัวเพิ่มระหว่างการฟอกเลือด (interdialytic weight gain)แต่ละครั้งเกินค่าที่กำหนดคือ เพิ่มมากกว่า 3 กิโลกรัมระหว่างวันที่ไม่ได้ฟอกเลือด โดยศึกษาตั้งแต่วันที 1 ตุลาคม 2549 ถึง 30 พฤศจิกายน 2550 ทั้งนี้ใช้สถิติเชิงพรรณนา โดยบันทึกน้ำหนักที่เพิ่มขึ้นระหว่างการฟอกเลือด แล้วจดลงบนแผนภูมิที่มี 3 สี ถ้าน้ำหนักเพิ่มมากกว่า 3 กิโลกรัมจะอยู่ในโซนสีแดง ถ้าน้ำหนักเพิ่มมากกว่า 2 กิโลกรัมถึง 3 กิโลกรัมจะอยู่ในโซนสีเหลือง ถ้าน้ำหนักเพิ่มน้อยกว่าเท่ากับ 2 กิโลกรัมจัดอยู่ในโซนสีเขียว ที่ระยะเวลา 1, 6, 12 เดือนหลังใช้แผนภูมิสี พบว่าจำนวนผู้ป่วยที่สามารถควบคุมน้ำหนักได้ดีขึ้นคือร้อยละ 5.3, 15.8 และ 52.6 ตามลำดับ การใช้แผนภูมิสีอาจช่วยทำให้ผู้ป่วยไตวายเรือรังที่ต้องเข้า รับการล้างไตโดยการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมเป็นประจำสามารถควบคุมน้ำหนักระหว่างการฟอกเลือดได้ดีขึ้น