อุบัติการณ์และการติดเชื้อซ้ำโรคพยาธิใบไม้ตับในชุมชน ของภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน ประเทศไทย

บทคัดย่อ

การควบคุมและป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับถือว่าเป็นมาตรการพื้นฐานในการพยายามลดอุบัติการณ์ของโรคมะเร็งท่อน้ำดีในระยะยาวเพื่อประเมินผลกระทบของมาตรการในการควบคุมและป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับต่อวิทยาการระบาดของพยาธิในสถานการณ์ปัจจุบัน การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อหาอุบัติการณ์ และการติดเชื้อซ้ำ พยาธิใบไม้ตับรวมทั้งปัจจัยเสี่ยงที่เกี่ยวข้อง ในประชาชนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบนประเทศไทย จำนวน 2,674 คนใน 7 จังหวัด คืออุดรธานี หนองบัวลำภู เลย หนองคาย บึงกาฬ สกลนคร และนครพนม ซึ่งเป็นประชาชน ที่เคยได้รับยาพราชิควอนเทลในการกำจัดพยาธิใบไม้ตับในปี 2556 ผลการศึกษาติดตามประชาชนกลุ่มเดิมโดยตรวจอุจจาระวิธี Modified Kato thick smear technique พบว่ามีอัตราชุกพยาธิใบไม้ตับ ร้อยละ 14.3 และมีค่าสูงสุดในจังหวัดนครพนม ร้อยละ 28.6 อุบัติการณ์การของพยาธิใบไม้ตับ ระหว่างปีพ.ศ. 2556 ถึง 2557 ร้อยละ 9.0 (95% CI = 0.08-0.10) เมื่อจำแนกรายพื้นที่พบอุบัติการณ์สูงสุดที่จังหวัดนครพนม ร้อยละ 15.0 (95% CI = 0.12-0.19) รองลงมาคือ จังหวัดสกลนคร ร้อยละ 10.7 (95% CI = 0.07-0.14) และจังหวัดอุดรธานี ร้อยละ 10.1 (95% CI = 0.06-0.12) ตามลำดับ และพบอัตราการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับซ้ำในผู้ที่เคยติดเชื้อ ในปีที่ผ่านมา ร้อยละ 5.3 ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับซ้ำได้แก่ ประวัติการกินปลาน้ำจืด มีเกล็ดดิบ (OR= 3.2 , 95% Cl= 2.25-4.68) ประวัติการเคยกินยาพราซิควอนเทล (OR= 3.1, 95% Cl= 2.07-4.58)และปัจจัยเกี่ยวข้องพื้นที่อยู่อาศัย ในจังหวัดต่างๆ คือ นครพนม สกลนคร หนองคาย และจังหวัดเลย ดังนั้นการแก้ไขปัญหานี้ ควรเน้นการดำเนินการในพื้นที่ ที่มีความเสี่ยงสูง และใช้วิธีการตรวจวินิจฉัยที่มีประสิทธิภาพ สูงขึ้นเพื่อให้การใช้ยารักษาครอบคลุมประชาชนมากขึ้น รวมทั้งดำเนินการในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของประชาชนในการ ลด ละ เลิกการบริโภคปลาดิบอย่างต่อเนื่อง