ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะแทรกซ้อนในผู้ป่วยผ่าตัดต่อมทอนซิล โรงพยาบาลชัยนาท

บทคัดย่อ

การศึกษาแบบติดตามไปข้างหน้า เชิงพรรณนา (prospective descriptive study) นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนในผู้ป่วยผ่าตัดต่อมทอนซิลใช้วิธีการคมยาสลบทั้งหมด 54 ราย และรายงานผู้ป่วยที่เกิดภาวะแทรกซ้อน ในโรงพยาบาลชัยนาท ระหว่างวันที่ 1 ธันวาคม 2549 ถึง 31 ธันวาคม 2551 โดยเก็บข้อมูลจากการบันทึกในแบบฟอร์มเอกสารที่มีกำกับไว้ในแต่ละขั้นตอน และใช้สถิติเชิงพรรณนา อัตราส่วนเพศชายต่อเพศหญิง 1.3 ต่อ 1 อายุตังแต่ 2 ปี จนถึง 48 ปี อายุเฉลี่ย 25 ปี พบช่วงอายุ 0-9 ปี มาก ที่สุดร้อยละ 35.2 ข้อบ่งชี้ของการผ่าตัด จากภาวะต่อมทอนซิลเรื้อรังจำนวน 26 ราย (48.2%) ภาวะต่อมทอนซิลโตร่วมกับอาการนอนกรน 21 ราย (38.8%) สำหรับข้อมูลกระบวนการดูแลผู้ป่วยระหว่างหน่วยงาน ที่เกียวข้อง แพทย์ ฝ่ายวิสัญญี พยาบาล ตั้งแต่การเตรียมผู้ป่วยก่อนผ่าตัด ระหว่างการผ่าตัด และหลังการ ผ่าตัดจนจำหน่ายผู้ป่วยกลับบ้านและนัดติดตามการรักษา พบว่ามีการเยี่ยมผู้ป่วยของฝ่ายวิสัญญี และพยาบาล ห้องผาตดครอบคลมร้อยละ 100 และ 82 ตามลาดน การปกบตของพยาบาลตามคม่อแนวทางการดแลผ้ปวย ผ่าตัดต่อมทอนซิลและแนวทางการจำหน่าย การให้ความรู้เรื่องโรคและการผ่าตัด การปฏิบัติตัวก่อนและหลัง การผ่าตัด, การนัดตรวจเพื่อติดตามการรักษาครบถ้วนบริบูรณ์ (100%)

ในส่วนเทคนิคการผ่าตัดของแพทย์คือการฉีด 1% xylocgine with adrenaline รอบแคปซูลต่อมทอนซิล และรอบต่อมทอนซิล ก่อนเลาะต่อมทอนซิล (dissection) จากขั้วบนลงมาขั้วล่างและตามด้วย snare snare tech- niaue เพื่อตัดเอาต่อมทอนซิลออกแล้วห้ามเลือดโดยการใช้จีไฟฟ้า ถ้าเป็นหลอดเลือดแดงที่มีขนาดใหญ่มากกว่า 1.5 มิลลิเมตร ใช้ไหมผูกเส้นเลือด (Loop ligation) วิสัญญีแพทย์ให้ (entanyl 1-2 ไมโครกรัม/กิโลกรัม เป็น premedication ในการวางยาสลบ เพื่อลดอาการปวดแผลหลังการผ่าตัดและภาวะแทรกซ้อนเรื่องคลื่นไส้อาเจียน

พบภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัดทั้งหมด 5 ราย เป็นผู้ป่วยทางเดินหายใจส่วนบนอุดกั้นจากเสมหะอุดตันและสภาพทางเดินหายใจแคบจากกายวิภาคช่องคอและมีโรคภูมิแพ้ประจำตัวของผู้ป่วยอยู่แล้ว จนต้องใส่ท่อ ช่วยหายใจ มีภาวะเลือดออกภายใน 14 ชัวโมงแรก และภาวะเลือดออกภายใน 5 วันอย่างละ 1 ราย ภาวะ เลือดออกภายใน 72 ชั่วโมงแรก 2 ราย การศึกษาข้อมูลเชิงละเอียดพบว่าในผู้ป่วยเลือดออกภายใน 24 ชั่วโมง แรก และใน 5 วัน มีต่อมทอนซิลขนาดใหญ่และมีพังผิดมากเลาะออกได้ยากและมีเลือดซึมมาก แพทย์ใช้เวลาห้ามเลือดโดยการใช้จี่ไฟฟ้านาน ในรายที่มีเลือดออกภายใน 72 ชั่วโมง 2 ราย พบว่าหลังผ่าตัดผู้ป่วยมีอาการระคายคอและมีอาการไอติด ๆ กันเป็นเวลานานก่อนมีเลือดออกจากปาก ส่วนอีกรายการกินอาหารไม่ เป็นไปตามคำแนะนำการปกับตตัวหลังผ่าตัด ทำให้มีเลือดออกในช่องปากหลังการผ่าตัดตามมา

โดยสรุป ภาวะแทรกซ้อนของการผ่าตัดต่อมทอนซิลอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้หากเสียเลือดและมีภาวะ อดกันทางเดินหายใจส่วนบนหลังการผ่าตัด จากปัจจัยหลายอย่างในทกกระบวนการรักษา ดังนันการเฝ้าระวังการประสานระหว่างหน่วยงาน รวมทั้งการให้ความรู้กับผู้ป่วยในเรื่องโรค การผ่าตัดและการปฏิบัติตัวที่ถูก ต้องจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างมาก