การพัฒนาหลักสูตรฝึกอบรมสมรรถนะด้านการบริการสำหรับผู้ให้บริการการรักษาพยาบาลและการดูแลสุขภาพในศูนย์กลางการแพทย์ประเทศไทย: การศึกษาวิเคราะห์ความต้องการจำเป็น
คำสำคัญ:
สมรรถนะด้านการบริการ, ศูนย์กลางทางการแพทย์, ผู้ให้บริการด้านการรักษาพยาบาลและการดูแลสุขภาพ, การประเมินความต้องการจำเป็น, การพัฒนาหลักสูตร, การสื่อสารข้ามวัฒนธรรม, การพัฒนาวิชาชีพ, คุณภาพบริการด้านการรักษาพยาบาลและการดูแลสุขภาพบทคัดย่อ
วิสัยทัศน์ของประเทศไทยในการก้าวสู่การเป็นศูนย์กลางทางการแพทย์นานาชาติ จำเป็นต้องอาศัยผู้ให้บริการด้านการรักษาพยาบาลและการดูแลสุขภาพที่มีสมรรถนะด้านการบริการในระดับสูง แต่การประเมินความต้องการจำเป็นด้านการพัฒนาสมรรถนะการบริการของบุคลากรที่ให้การรักษาพยาบาลและการดูแลสุขภาพอย่างเป็นระบบยังมีอยู่อย่างจำกัด งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินระดับสมรรถนะด้านการบริการทั้งในปัจจุบันและระดับที่พึงประสงค์ของแพทย์และพยาบาลในโรงพยาบาลเอกชน เพื่อนำไปสู่การพัฒนาหลักสูตรฝึกอบรมที่สนับสนุนนโยบายศูนย์กลางทางการแพทย์ของไทย การวิจัยนี้ใช้วิธีประเมินความต้องการจำเป็นตามแบบจำลองความแตกต่าง ดำเนินการในโรงพยาบาลเอกชนที่ได้รับการรับรองมาตรฐาน JCI จำนวน 48 แห่งทั่วประเทศไทย ใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบแบ่งชั้นภูมิโดยมีโรงพยาบาลเป็นหน่วยชั้นภูมิ จากนั้นเก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามเชิงโครงสร้าง ซึ่งประเมินสมรรถนะ 3 ด้าน ได้แก่ ความรู้ ทักษะ และคุณลักษณะ ทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยคำนวณดัชนีลำดับความสำคัญของความต้องการจำเป็น (priority need index - PNI) เพื่อระบุประเด็นที่ควรพัฒนาอย่างเร่งด่วน การศึกษานี้ได้รับอัตราการตอบกลับร้อยละ 91.4 (243 คน) สำหรับแพทย์ และได้รับการตอบกลับจากพยาบาลเกินกว่าจำนวนกลุ่มตัวอย่างที่กำหนด (287 คน) ผลการศึกษาพบว่า การสื่อสารข้ามวัฒนธรรมเป็นประเด็นที่มีความต้องการพัฒนาเร่งด่วนที่สุดโดยเฉพาะในกลุ่มพยาบาล (PNI=0.21) ส่วนแพทย์มีความต้องการพัฒนาสูงสุดในด้านการจัดการข้อร้องเรียน (PNI=0.18) การจัดการปัญหา (PNI=0.17) และการสื่อสารข้ามวัฒนธรรม (PNI=0.17) พยาบาลแสดงความต้องการที่สำคัญในด้านความเหมาะสมของการใช้ภาษา (PNI=0.18) และการจัดการสถานการณ์ที่ไม่เป็นไปตามมาตรฐาน (PNI=0.17) ทั้งสองกลุ่มมีความต้องการพัฒนาในด้านการให้บริการที่รวดเร็ว (PNI=0.15) และการเพิ่มคุณค่าของบริการ การวิเคราะห์ด้านองค์ความรู้พบว่า แพทย์ให้ความสำคัญกับความสม่ำเสมอของคุณภาพการบริการ (PNI=0.14) ขณะที่พยาบาลให้ความสำคัญกับปัจจัยด้านคุณภาพ (PNI=0.15) ผลการศึกษาแสดงให้เห็นถึงรูปแบบที่แตกต่างกันของความต้องการในการพัฒนาสมรรถนะระหว่างแพทย์และพยาบาล แต่ทั้งสองกลุ่มมีความต้องการร่วมกันในประเด็นการสื่อสารข้ามวัฒนธรรมและการให้บริการที่รวดเร็ว ผลการวิจัยนี้สามารถนำไปใช้เป็นหลักฐานเชิงประจักษ์เพื่อการพัฒนาหลักสูตรฝึกอบรมที่เจาะจงบทบาทของแต่ละวิชาชีพ ในขณะที่ยังคงรักษามาตรฐานคุณภาพการบริการร่วมกันไว้ และยังชี้ให้เห็นถึงประเด็นสำคัญที่จะใช้ในการพัฒนาสมรรถนะเพื่อสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายที่จะให้ประเทศไทยเป็นศูนย์กลางทางการแพทย์
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Bleich MR. Reverse engineering to ensure course competencies are linked to clinical proficiency. J Contin Educ Nurs 2019;50(7):297-9.
Basterrechea S, Frich JC, Garman AN. Future-ready healthcare leadership: The revised International Hospital Federation competency model. BMJ Leader 2025;9:80-2.
Antón-Solanas I, Tambo-Lizalde E, Hamam-Alcober N, Vanceulebroeck V, Dehaes S, Kalkan I, et al. Nursing students’ experience of learning cultural competence. PLoS One 2021;16(12):e0259802.
Kume A, Lau Y, Kume M. Issues commonly faced by nurses caring for international patients: a qualitative study.Int Nurs Rev 2023;70(2): 239-46.
Iserson KV, Biros MH, Holliman CJ. Challenges in international medicine: Ethical dilemmas, unanticipated consequences, and accepting limitations. Acad Emerg Med 2012;19(6):683-92.
Panthongviriyakul C, Kessomboon P, Sutra S. From health situation to health education and health service reforms for Thai society. J Med Assoc Thai 2012;95(Suppl 7):S282-91.
Holloway K, Arcus K, Orsborn G. Training needs analysis –the essential first step for continuing professional development design. Nurse Educ Pract 2018; 28:7-12.
McClelland DC. Testing for competence rather than for «intelligence». Am Psychol 1973;28(1):1-14.
Lee YF, Altschuld JW, White JL. Problems in needs assessment data: discrepancy analysis. Eval Program Plann 2007 ; 30 (3) :258-66.
Marohabutr T. Medical hub policy of Thailand: Recommendations and operational integration to mitigate the impact on the health system. Asia Pac Soc Sci Rev 2020; 20(4):150-63.
Khongsamai T, Intarakamhang U. Causal model of cultural competence and behavior among nurses in Thailand’s international hospitals. J Behav Sci. 2020;15(2):54-69.
Falatah R, Al-Harbi L, Alhalal E. The association between cultural competency, structural empowerment, and effective communication among nurses in Saudi Arabia: a cross-sectional correlational study. Nurs Rep 2022;12(2):281-90.
Whittaker A, Chee HL. Perceptions of an ‘international hospital’ in Thailand by medical travel patients: crosscultural tensions in a transnational space. Soc Sci Med 2014;124:290-7.
Kennedy DM, Anastos CT, Genau MC Jr. Improving healthcare service quality through performance management. Leadersh Health Serv 2019;32(3):477-92.
Cooper RA. New directions for nurse practitioners and physician assistants in the era of physician shortages. Acad Med. 2007;82(9):827-8.
Zhang M, Wang W. Research on the application effect of inter-professional training program for newly enrolled medical staff in operating room based on digital information technology. BMC Med Educ 2024;24(1):1305.
Woodland L, Blignault I, O’Callaghan C, Harris-Roxas B. A framework for preferred practices in conducting culturally competent health research in a multicultural society. Health Res Policy Syst 2021;19(1):24.
Walkowska A, Przymuszała P, Marciniak-Stępak P, Nowosadko M, Baum E. Enhancing cross-cultural competence of medical and healthcare students with the use of simulated patients — a systematic review. Int J Environ Res Public Health 2023;20(3):2505.
Sin DYE, Chew TCT, Chia TK, Ser JS, Sayampanathan A, Koh GCH. Evaluation of Constructing Care Collaboration—Nurturing empathy and peer-to-peer learning in medical students who participate in voluntary structured service learning programmes for migrant workers. BMC Med Educ 2019;19(18):304.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
วิธีการอ้างอิง
ฉบับ
บท
การอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 กระทรวงสาธารณสุข
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
