ระบบบริการสุขภาพโรงพยาบาลชุมชน ที่พึงประสงค์

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ สร้างฉากทัศน์ระบบบริการสุขภาพโรงพยาบาลชุมชนที่พึงประสงค์โดยใช้กระบวนการวิจัยอนาคตศาสตร์ จากข้อมูล 2 ส่วน (1) Hard Approach ประกอบด้วย (1.1) ข้อมูลปฐมภูมิ ประชากรคือผู้บริหารโรงพยาบาลชุมชน จำนวน 727 แห่ง กลุ่มตัวอย่างได้จากผู้ที่สมัครใจตอบแบบสอบถาม จำนวน 240 แห่ง เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูล โดยสถิติเชิงพรรณนา (1.2) ข้อมูล ทุติยภูมิ ศึกษาจากข้อมูลข้อนหลังของปัจจัยที่มีผลกระทบต่อสุขภาพและระบบบริการสุขภาพ จำนวน 8 ปัจจัย วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและการวิเคราะห์เนื้อหา (2) Sor Approach ใช้ข้อมูล 2 ส่วน (2.1) ข้อมูลจากการสัมภาษณ์ (2.2) ข้อมูลการประชุมกลุ่ม ประชากร คือผู้บริหาร นักวิชาการด้านการจัดบริการสุขภาพ ผู้รับบริการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและผู้เกี่ยวข้องอื่น ๆ กลุ่มตัวอย่างคัดเลือกแบบเจาะจง จำนวน 47คน (สัมภาษณ์ 26 คน และประชุมกลุ่ม 21 คน) เครื่องมือที่ใช้เป็นประเด็นการสัมภาษณ์แบบปลายเปิด วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา

การศึกษา พบว่าฉากทัศน์โรงพยาบาลชุมชนที่พึงประสงค์ มี 3 รูปแบบ คือ รูปแบบที่ 1 แบบอิสระภายใต้กำกับรัฐ เหมาะสำหรับโรงพยาบาลชุมชนที่มีศักขภาพในการหารายได้สูง ซึ่งส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในพื้นที่เศรษฐกิจ เช่น พื้นที่อุตสาหกรรม พื้นที่ท่องเที่ยว จึงที่มีศักขภาพในการหารายได้ด้วยตนเอง รูปแบบที่ 2 แบบ ก่งอิสระเหมาะสำหรับโรงพยาบาลชุมชนที่มี ประชากรมากจึงมีรายรับจากหลักประกันสุขภาพแห่งชาติเพียงพอต่อการจัดบริการสุขภาพให้กับประชากรในชุมชน และมีศักยภาพในการหารายได้จากแหล่งงบประมาณอื่นๆ ได้บ้าง รูปแบบที่ 3 แบบบึ่งพิงรัฐ เหมาะสำหรับโรงพยาบาลชุมชนที่มีจำนวนประชากรน้อยทำให้รายรับจากหลักประกันสุขภาพแห่งชาติไม่เพียงพอต่อการจัดบริการสุขภาพให้กับประชากรในชุมชนและโอกาสในการหารายได้จากแหล่งงบประมาณอื่น ๆ ต่ำ เนื่องจากเป็นพื้นที่ห่างไกล กันดาร หรือเสี่ยงภัย ฉากทัศน์ทั้ง 3 รูปแบบเป็นฉากทัศน์ที่เหมาะสำหรับโรงพยาบาลชุมชนที่มีบริบทต่างกับ การใช้ผลการศึกษาในเชิงนโยบาย จึงควรศึกษาข้อดีข้อด้อยของแต่ละฉากทัศน์เพื่อให้การกำหนดนโยบายเป็นไปเพื่อมุ่งสู่เป้าหมายของระบบบริการสุขภาพทั้งระบบ นั่นคือ ความสมดุลของการเข้าถึงบริการ คุณภาพบริการ และค้นทุนบริการโ