บทบาทโรงพยาบาลในการดูแลด้านสังคมจิตใจ ผู้ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ชายแดนใต้ : กรณีศึกษาโรงพยาบาลยะลา

บทคัดย่อ

หตุการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ตลอด 4-5 ปีที่ผ่านมา ได้ส่งผลกระทบด้านสังคม จิตใจต่อประชาชนที่ประสบเหตุทั้งโดยตรงและโดยอ้อม เช่นเครียด กลัววิตกกังวล ซึมเศร้า หวาดระแวง ในบางรายอาจมีอาการมากจนเกิดเป็นปัญหาสุขภาพจิตหรือโรคทางจิตเวชตามมา ซึ่งการช่วยเหลือเยียวยา อย่างรวดเร็วและเหมาะสม ควรช่วยลดผลกระทบด้านจิตใจในระยะยาวได้ ดังนั้นจึงได้ศึกษาเชิงพรรณนา ย้อนหลังเพื่อประเมินบทบาทของโรงพยาบาลในการดูแผู้ได้รับผลกระทบดังกล่าว ในระยะ 48 เดือน โดยการทบทวนวรรณกรรมในทางทฤษฎีและการจัดระบบดูแลเยียวยาจิตใจในทางปฏิบัติของโรงพยาบาลยะลาซึ่งเป็นโรงพยาบาลศูนย์ในพื้นที่ ในระยะแรกเป็นการทบทวนวรรณกรรม โดยรวบรวมข้อมูลทุติยภูมิในด้านอาการเครียดหลังเหตุการณ์ (Post Traumatic Stress Disorder) และบริการด้านการเยียวยาจิตใจตามหลักวิชาการ ในระยะที่ 2 เป็นการกำหนดบทบาทและจัดบริการ โดยแบ่งขั้นตอนเป็นสี่ระดับ คือ การเตรียมความพร้อม การดูแลในระยะวิกฤติและฉุกเฉิน การดูแลในระยะหลังเกิดเหตุ การดูแลในระยะยาวและต่อเนื่อง ซึ่งรวมทั้งโครงการพิเศษและการดูแลเฉพาะกลุ่ม

การศึกษาพบว่า บทบาทโรงพยาบาลยะลา ในระยะดันนั้นครอบคลุมการจัดตั้งศูนย์วิกฤติสุขภาพจิต ศูนย์เยียวยาฟื้นฟูสุขภาพจิต ศูนย์เยียวยาและพัฒนาเด็กจากความรุนแรง และโทรศัพท์สายด่วน โดยเตรียม พัฒนาบุคลากรเพื่อเพิ่มพูนทักษะด้านการปฐมพยาบาลทางจิตใจเบื้องตัน การดูแลทางจิตใจและสังคมในภาวะวิกฤติ ทักษะการสื่อสาร การแจ้งข่าว การให้คำปรึกษา เทคนิคการสร้างความเข้มแข็งแก่ตนเอง การบำบัดทางพฤติกรรมความคิด ตลอดจนการให้ความรู้เรื่องบริบททางวัฒนธรรมและศาสนา ในระยะที่สองเป็นการดูแลในระยะวิกฤติและฉุกเฉิน นั้นรวมการปฐมพยาบาลด้านจิตใจ และการสนับสนุนในระยะ 48 ชั่วโมงแรก ในขณะที่การเขียวยาด้วยการดูแลระยะหลังเกิดเหตุเป็นระยะที่สาม ส่วนในระยะที่ 4 นั้นเป็นการดูแลในระยะยาวและต่อเนื่อง เพื่อเฝ้าระวังและป้องกันปัญหาสุขภาพจิตซ้ำตลอดจนการดูแลเฉพาะกลุ่มและ โครงการพิเศษที่ครอบคลุมเด็กกำพร้า สตรีผู้สูญเสีย ผู้อพยพ ครูและบุคลากรของโรงพยาบาลในปี 2550 ร้อยละ 74.3-100.0 ของผู้สูญเสียได้รับบริการ พบว่าโรงพยาบาลจัดระบบการดูแลได้เหมาะสมสอดคล้อง กับทฤษฎีและนำไปปฏิบัติได้ ทำให้สามารถดูแลเยียวยาจิตใจผู้ได้รับผลกระทบดังกล่าวได้อย่างครอบคลุม