ปัจจัยกำหนดการเลือกงานในชนบทของพยาบาล วิชาชีพที่จบใหม่: การใช้เครื่องมือการทดลองเพื่อการตัดสินใจ

บทคัดย่อ

ประเทศไทยกำลังเผชิญกับปัญหาการขาดแคลนพยาบาลในทุกระดับ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในชนบท ปัญหานี้ได้เพิ่มระดับความรุนแรงขึ้นจากปัจจัยหลัก 2 ประการ ได้แก่ ความต้องการกำลังคนด้านพยาบาลเพิ่มขึ้นใน ขณะที่มีกำลังคนรองรับไม่เพียงพอ และประการที่สำคัญคือแนวโน้มพยาบาลที่จบใหม่จะเข้าสู่ระบบบริการในชนบทลดน้อยลงอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งภายหลัง พ.ศ. 2547 ซึ่งเป็นปีแรกที่พยาบาลจบใหม่ไม่มีทุน รัฐบาลและตำแหน่งราชการผูกมัด ดั้งนั้นจึงต้องศึกษามาตรการที่สามารถดึงดูดให้พยาบาลจบใหม่ให้ปฏิบัติงานในชนบท การศึกษาเชิงทดลองนี่มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษามาตรการที่มีประสิทธิผลในการดึงดูดและธำรงพยาบาลจบใหม่ให้สามารถปฏิบัติงานในชนบทได้โดยใช้เครื่องมือการทดลองเพื่อตัดสินใจเลือก

กระบวนการพัฒนาเครื่องมือการทดลองเพื่อตัดสินใจเลือกได้รับการพัฒนาขึ้นโดยทีมนักวิจัยซึ่งประกอบด้วยลักษณะงานที่มีองค์ประกอบหลัก 7 ประการ ได้แก่ ประเภทของสถานบริการ เงินเดือน การ จัดบ้านพักให้ สวัสดิการด้านการรักษา โอกาสในการฝึกอบรม ความก้าวหน้าในวิชาชีพ และรูปแบบการ บริหารจัดการขององค์กร จากนั้นได้น้ำองค์ประกอบและลักษณะงานเหล่านีมาประกอบเข้าด้วยกัน โดยกำหนดเป็นชุดลักษณะงานให้เลือก 16 คู่ หรือ 16 คำถาม โดยผู้สำเร็จการศึกษาแต่ละคนจะได้เลือกประเภทงานจาก 16 คำถาม และใช้ควบคู่กับแบบสอบถามตอบด้วยตนเองในกลุ่มผู้สำเร็จการศึกษา 342 คนจาก วิทยาลัยพยาบาล 4 แห่ง ข้อมูลได้นำมาวิเคราะห์โดยใช้การวิเคราะห์สหสัมพันธ์แบบมีเงื่อนไข (Conditional logistic regression model) โดยเก็บข้อมูลในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2551

การศึกษาพบว่าองค์ประกอบของงานทั้ง 6 ประการมีความสัมพันธ์ต่อการเลือกงานในชนบทยกเว้นโอกาสในการฝึกอบรม กล่าวคือพยาบาลจบใหม่จะเลือกงานโดยดูองค์ประกอบด้าน ประเภทของสถานบริการ สวัสดิการด้านการรักษา การจัดบ้านพักให้ความก้าวหน้าในวิชาชีพ รูปแบบการบริหารจัดการองค์กรและเงินเดือน ซี่งผลนี้ชี้ให้เห็นว่ารัฐบาลควรพัฒนามาตรการต่าง ๆ เหล่านี้เพื่อจูงใจให้พยาบาลเลือกทำงานที่ชนบทได้โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากพยาบาลถูกจัดสรรให้อยู่โรงพยาบาลอำเภอจะเพิ่มโอกาสการเลือกทำงานในชนบทของพยาบาล นอกจากนั้นการให้สวัสดิการทั้งครอบครัว การจัดสรรบ้านที่มีคุณภาพดี การมีโอกาสก้าวหน้าเร็วขึ้นการเพิ่มค่าตอบแทนร้อยละ 10-30 ก็เป็นมาตรการที่สามารถดึงดูดพยาบาลให้เลือกทำงานที่ชนบทได้