การวิเคราะห์ข้อมูลระบบเฝ้าระวังโรคทั้ง 5 มิติ ของโรคมาลาเรีย จังหวัดตาก ปี 2556–2560

บทคัดย่อ

โรคมาลาเรียเป็นปัญหาทางด้านสาธารณสุขที่สำคัญของประเทศไทย โดยเฉพาะจังหวัดที่อยู่ตามแนวชายแดน บริเวณรอยต่อของประเทศเพื่อนบ้าน จังหวัดตากเป็นจังหวัดที่มีพื้นที่ติดต่อกับชายแดนประเทศพม่า เมื่อมีการเปิด เสรีทางการค้าของประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ทำให้เกิดปัญหาการเคลื่อนย้ายแรงงานข้ามประเทศเพื่อมาทำงานรับจ้าง และเกษตรกรรม รวมไปถึงพื้นที่จังหวัดตากเป็นพื้นที่ชายแดนที่มีสภาพภูมิอากาศที่เหมาะสมและเอื้ออำนวยต่อการ แพร่เชื้อของโรคมาลาเรีย ทำให้พื้นที่จังหวัดตากมีการระบาดของโรคมาลาเรียในระดับที่สูง ส่งผลให้การควบคุมโรคมาลาเรียในจังหวัดเป็นไปได้ยากและก่อให้เกิดอุปสรรคหลายอย่าง ถึงแม้จะมีการดำเนินงานควบคุมโรคมาลาเรียทั้ง เชิงรุกและตั้งรับแล้วก็ตาม การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ข้อมูลระบบเฝ้ าระวังโรค 5 มิติของโรคมาลาเรีย ในจังหวัดตาก ปี 2556–2560 รูปแบบการศึกษาเป็นการศึกษาเชิงพรรณนา และเป็นการศึกษาข้อมูลย้อนหลัง ผลการศึกษาพบว่า ปัจจัยต้นเหตุของการเกิดโรคมาลาเรียในจังหวัดตากเกี่ยวข้องกับชนิดเชื้อมาลาเรียก่อโรคในคน ความชุกชุมของยุงพาหะและสภาพภูมิอากาศ ได้แก่ ปริมาณน้ำฝน ซึ่งมีอิทธิพลต่อการระบาดโรคมาลาเรียในพื้นที่ ส่วนพฤติกรรมเสี่ยงต่อการเกิดโรคมาลาเรีย ได้แก่ พฤติกรรมการไม่ป้ องกันตนเองจากการถูกยุงกัด การไม่นอนกางมุ้ง และลักษณะการประกอบอาชีพเกษตรกรรมของคนในพื้นที ซึ่งมีลักษณะอาชีพทำงานในป่ า จึงทำให้มีโอกาสในการถูก ยุงกัดได้ รวมไปถึงการเพิ่มขึ้นของประชากรและการเคลื่อนย้ายของประชากรทั้งคนไทยและคนต่างชาติที่เข้ามาทำงาน ในจังหวัดตาก นอกจากนี้ยังพบว่า ศูนย์มาลาเรียชุมชนสามารถตรวจพบเชื้อมาลาเรียอยู่ในร้อยละสูงที่สุด เมื่อเทียบ กับมาลาเรียคลินิกและโรงพยาบาลทั่วไป/ชุมชน ดังนั้น การเพิ่มสถานบริการตรวจรักษามาลาเรียในชุมชนจึงเป็น กลยุทธ์สำคัญทีให้มีการตรวจและรักษาอย่างรวดเร็ว และเป็นการตัดวงจรการแพร่ระบาดโรคมาลาเรียตามยุทธศาสตร์- ่ พัฒนาคุณภาพของการรักษา และจัดการปัญหาเชื้อมาลาเรียดื้อยา