ระบาดวิทยาโรคสเตร็บโตตอกตัส ซูอิส ผู้ป่วยโรงพยาบาลเชียงคำ ปี 2552-2554

บทคัดย่อ

โรคสเตร็บโตคอกคัส ซูอิส (Streptococcus suis; S. suis) เกิดจากเชื้อแบคทีเรียที่มาจากสุกร เกิดการระบาดและเสียชีวิตจากโรคนี้ในหลายจังหวัดของภาคเหนือรวมทั้งอำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา จึงศึกษาด้านระบาดวิทยาและสร้างเครื่องมือคัดกรองเพื่อควบคุมโรคโดยใช้ข้อมูลจากการสอบสวนผู้ป่วยโรคสเตร็บโตคอกคัส ซูอิสตั้งแต่ พ.ศ. 2552 ถึง พ.ศ. 2554 จำนวน 618 คน ที่เป็นผู้ได้รับการวินิจฉัยเป็นโรคติดเชื้อในกระแสเลือด, เยื้อหุ้มสมองอักเสบ ติดเชื้อที่หัวใจ ปอดอัปเสบรุนแรงและ/หรือข้อติดเชื้อ พบผู้ติดเชื้อสเต็บโตคอกคัส ซูอิส 31 คนในอำเภอเชียงคำและอำเภอใกล้เคียงจำนวน 8, 15, 8 คน ตามลำดับ ผู้ติดเชื้อมีอาการไข้ ปวดศีรษะปวดเมือย คอแข็ง การได้ยินผิดปรกติ คลื่นไส้อาเจียน ร้อยละ 93.5, 77.4, 64.5, 51.6, 48.8, 48.4 ตามลำดับผลการตรวจทางห้องปฏิบัติ การในกลุ่มผู้ติดเชื้อสเตร็บโตคอกคัส ซูอิสพบเม็ดเลือดขาวเฉลี่ย (white blood cell) 13,344 เซลล์/ไมโครลิตร (4,000-11,000 เซลล์/ไมโครลิตร) เม็ดเลือดขาวชนิด neutrophil มีค่าเฉลี่ยร้อยละ 82.2 (40-74%) บอกถึงการติดเชื้อแบคทีเรีย และพบเม็ดเลือดขาว 1,071.9 เซลล์/ไมโครลิตร (0-5 เซลล์,ไมโครลิตร) โปรตีน 260.7 (12-60 มก./คล.) และระดับน้ำตาล 25.4 มก./คล. (40-80 มก./ดล.)ในน้ำไขสันหลังบอกถึงการติดเชื้อแบคทีเรียในน้ำไขสันหลัง การเพาะเชื้อจากเลือด (hemo-culture) และน้ำไขสันหลังพบเชื้อสเตร็บโตคอกคัส ซูอิส เพียงร้อยละ 9.7 ในจำนวนนี้เป็นเพศชาย 25 คน ร้อยละ 80.6 เพศหญิง 6 คน ร้อยละ 19.4 หรือ เพศชายติดเชื้อประมาณ 4 เท่าของเพศหญิง ผู้ติดเชื้อทุกคนอายุมากกว่า 25 ปีและให้ประวัติกินสุกรสุกดิบหรือสัมผัสเนื้อ เครื่องใน เลือดสุกรดิบร้อยละ 71.0 โดยที่ไม่ทราบว่าสุกรที่กินป่วยหรือไม่ถึงร้อยละ 90.3 และดื่มสุราร้อยละ 83.9 ประวัติกินสุกรสุกดิบหรือไม่ทราบหรือสัมผัสเนื้อ เครื่องใน เลือด สุกรดีบและดืมสุราในผู้ป่วยอายุมากกว่า 25 ปีแต่ไม่เกิน 70 ปี เป็นปัจจัยเสียงที่นำมาสร้างเครื่องมือการคัดกรองผู้มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อสเตร็บโตคอกคัส ซูอิสมีความถูกต้อง (accuracy) ร้อยละ 90.61 ความเที่ยงตรง (precision) ร้อยละ 32.56, ความไว (sensitivity) ร้อยละ 90.36, ความจำเพาะ (specificity) ร้อยละ 90.63, ค่าทำนายผลบวก (positive predictive value) ร้อยละ 33.73, ค่าทำนายผลลบ (negative predictive value) ร้อยละ 99.44 เมื่อพิจารณาร่วมกับการมีอาการไข้ ปวดศีรษะ ปวดเมือย คลื่นไส้อาเจียน หรือคอแข็ง หรือการได้ยินผิดปรุกดิและพบการติดเชื้อแบคทีเรียในเลือดหรือน้ำไขสันหลังจะทำให้การคัดกรองมีความจำเพาะ (specificity) ยิ่งขึ้น การเฝ้าระวังควบคุมโรคอย่างจริงจังและต่อเนื่อง การเร่งรัดให้ความรู้เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมกลุ่มเป้าหมาย รวมทั้งเพิ่มมาตรการทางสังคมและทางกฎหมายเพื่อให้ประชาชนได้รับการคุ้มครองความปลอดภัยด้านอาหารอย่างจริงจัง การติดเชื้อสเตร็บโตคอกคัส ซูอิสก็จะไม่เป็นปัญหาสาธารณสุขอีกต่อไป